การเปลี่ยนแบบเครื่องบินของนักบินพาณิชย์ (Aircraft Type Transition)

นักบินพาณิชย์ทุกคนจะได้รับอนุญาตให้บินได้ ทีละหนึ่งแบบ (Aircraft Type Rating) ยกเว้นในกรณีที่เครื่องบินรุ่นนั้น ๆ อยู่ใน ตระกูลเดียวกัน (Common Type Rating) หรือมีระบบที่คล้ายคลึงกันจนสามารถใช้ความรู้และทักษะร่วมกันได้

1. ทำไมนักบินไม่สามารถบินได้หลายแบบพร้อมกัน?

นักบินที่บิน Boeing 747-400 ไม่สามารถสลับไปบิน Airbus A380 ได้ทันที เพราะทั้งสองรุ่นใช้ระบบและหลักการทำงานที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง แต่หากเป็น B747 กับ B777 หรือ A330 กับ A350 นักบินสามารถได้รับอนุญาตให้บินทั้งสองแบบได้ หากผ่านการฝึกอบรมและการสอบตามที่หน่วยงานกำกับดูแลกำหนด

2. Common Type Rating คืออะไร?

ผู้ผลิตเครื่องบินพยายามออกแบบ ห้องนักบิน (Cockpit Layout) ให้มีความใกล้เคียงกัน เช่น ตำแหน่งปุ่ม การทำงานของระบบ และตรรกะของการควบคุม เพื่อให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า Common Type Rating หรือ Mixed Fleet Flying (MFF) ซึ่งทำให้นักบินกลุ่มเดียวกันสามารถบินได้หลายรุ่น

ตัวอย่าง:

• Boeing: B747-400, B777, B787
• Airbus: A320, A330, A340, A350, A380

แต่การอนุมัติต้องผ่านการตรวจสอบและรับรองจากหน่วยงานกำกับดูแล เช่น FAA (อเมริกา), EASA (ยุโรป) หรือ กพท. (ไทย) เสมอ

3. ทำไมสายการบินไม่นิยมให้บินหลายแบบ?

แม้กฎจะอนุญาต แต่ในทางปฏิบัติ สายการบินส่วนใหญ่มักเลือกให้นักบินบินเพียงแบบเดียว เนื่องจาก:

• ต้องฝึกและสอบบ่อยขึ้น (Training & Checking Burden)
• ต้องรักษาความต่อเนื่องการบินของแต่ละแบบ (License Recency)
• การคุ้นเคยกับระบบอาจลดลงหากต้องสลับไปมา

ดังนั้น หากมีนักบินเพียงพอ การจัดให้นักบินบินเครื่องแบบเดียวจะช่วยให้เกิดความชำนาญมากกว่า

4. ปัจจัยความปลอดภัยที่แท้จริง

แม้การเปลี่ยนแบบเครื่องบินจะเป็นเรื่องสำคัญ แต่ ความปลอดภัยของการบิน ไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าเครื่องบินใหม่หรือเก่าเพียงอย่างเดียว เครื่องบินเก่าก็มีการซ่อมบำรุงตามมาตรฐานสากล ขณะที่เครื่องบินใหม่อาจมีความน่าเชื่อถือสูงขึ้น แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ:

• Basic Flying Skills (ทักษะการบินพื้นฐาน)
• Aircraft Performance & Limitations
• Weight & Balance
• การจัดการเหตุผิดปกติ (Abnormal & Emergency Situations)

เพราะหากนักบินพึ่งพาระบบอัตโนมัติมากเกินไปโดยไม่เข้าใจหลักการบินจริง ๆ จะเกิดสิ่งที่เรียกว่า Automation Syndrome ซึ่งอาจทำให้ไม่รู้ทันเมื่อระบบทำงานผิดพลาด และนำไปสู่เหตุการณ์ร้ายแรงได้

✅ สรุป

การเปลี่ยนแบบเครื่องบิน (Type Transition) เป็นขั้นตอนที่ซับซ้อนและต้องอาศัยทั้งการฝึกอบรม การตรวจสอบ และการรับรองจากหน่วยงานกำกับดูแล แต่ไม่ว่าจะบินเครื่องรุ่นไหน สิ่งสำคัญที่สุดที่ทำให้เที่ยวบินปลอดภัยคือ นักบินที่มีความรู้ ความเข้าใจ และทักษะการตัดสินใจที่ถูกต้องในทุกสถานการณ์

Aircraft Type Transition for Commercial Pilots

Commercial pilots are certified to fly one aircraft type at a time (Type Rating). The exception is when two or more aircraft types belong to the same family or share a high degree of similarity in systems and cockpit design. In such cases, pilots may be authorized to fly multiple types, provided they undergo additional training and meet regulatory requirements.

1. Why can’t pilots fly multiple types simultaneously?

A pilot certified on the Boeing 747-400 cannot simply switch to the Airbus A380 because the systems, cockpit layout, and operating philosophy are entirely different.
However, a pilot qualified on the B747 may transition to the B777, or from the A330 to the A350, after completing supplementary training and obtaining approval from the aviation authority.

2. What is a Common Type Rating?

Aircraft manufacturers, such as Boeing and Airbus, design their cockpit layouts with a high level of commonality—similar switch positions, system logic, and operating procedures. This allows for Common Type Ratings or Mixed Fleet Flying (MFF), where the same group of pilots can operate multiple aircraft models.

Examples include:

• Boeing: B747-400, B777, B787
• Airbus: A320, A330, A340, A350, A380

Nevertheless, this requires regulatory approval from authorities such as the FAA, EASA, or CAAT (Thailand) to ensure safety standards are met.

3. Why do airlines rarely allow pilots to fly multiple types?

Although regulations permit it, most airlines prefer pilots to operate a single aircraft type. The reasons include:

• Additional training and checking requirements
• Maintaining license recency for each type
• Reduced familiarity when switching between aircraft

For these reasons, airlines often assign one type per pilot group to maintain maximum proficiency and operational safety.

หนังสือ A Pilot Books ในรูปแบบ eBook ที่ MebMarket

สร้างแรงบันดาลใจ…..เริ่มเมื่อไหร่

การค้นหารากเหง้าของปัญหา Root Cause Analysis กัปตันโสภณ พิฆเนศวร www.mebmarket.com ในโลกการบิน ความผิดพลาดไม่ใช่จุดจบ — แต่คือจุดเริ่มต้นของการเรียนรู้ที่ลึกซึ้งกว่าเดิม Root Cause Analysis (RCA) คือเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้อง… Get it now

ระบบบริหารความปลอดภัยการบิน Aviation Safety Management System กัปตันโสภณ พิฆเนศวร www.mebmarket.com เข้าใจ ระบบบริหารความปลอดภัยการบิน หรือ SMS แบบที่ไม่เคยง่ายขนาดนี้มาก่อน—หนังสือที่ถ่ายทอดจากประสบการณ์จริงของนักบินบริหารและผู้กำกับดูแลด้านคว… Get it now

หนังสือรวมคําศัพท์การบินพื้นฐาน A Biginner’s Aviaition Glossary โสภณ พิฆเนศวร www.mebmarket.com เปิดประตูสู่โลกการบินด้วย A Beginner’s Aviation Glossary คู่มือศัพท์การบินฉบับเข้าใจง่าย สำหรับผู้ที่อยากเริ่มต้นเรียนรู้เรื่องการบินอย่างเป็นระ… Get it now

A Pilot 2nd edition by Capt.Sopon P. กัปตันโสภณ พิฆเนศวร www.mebmarket.com หนังสือสำหรับผู้สนใจอาชีพนักบิน เหมาะสำหรับการอ่านเพื่อสร้างแนวคิด ความเข้าใจหลักการพื้นฐานเบื้องต้นในการประกอบอาชีพนักบิน แนะแนวทางในการสอบสัมภาษ… Get it now

A Pilot Part III Captain Sopon Phikanesuan www.mebmarket.com A Pilot Part III หลังจากที่ออกหนังสือไปสองเล่ม A Pilot เล่มแรกนั้นเดิมที ตั้งใจจะออกเป็นรูปแบบอีบุ๊คเท่านั้น ไม่ได้ตั้งใจจะออกเป็นเล่ม กระดาษผู้ที่ติ… Get it now

4. The real factor behind flight safety

While type transitions are important, flight safety does not depend solely on whether the aircraft is new or old. Older aircraft undergo strict maintenance schedules, while newer aircraft may offer greater reliability. Ultimately, the decisive factor is the pilot’s knowledge, skills, and judgment.

Key competencies include:

• Basic Flying Skills
• Aircraft Performance & Limitations
• Weight & Balance
• Handling Abnormal and Emergency Situations

Overreliance on automation can create what is known as the Automation Syndrome—when pilots fail to recognize system malfunctions because they trust automation blindly. This can lead to critical safety risks if not properly managed.

✅ Conclusion

Aircraft type transition is a structured process that involves training, checking, and regulatory approval. However, regardless of the aircraft model, the foundation of flight safety lies in the pilot’s knowledge, skills, and experience. Technology can support, but only well-prepared pilots can ensure that every flight reaches its destination safely.

Share on Facebook

Post on X

Follow us

Save