Category: Aviation & Flying
-
การรายงานความเหน็ดเหนื่อยล้า = ความปลอดภัยในการบิน
ที่ insightflying.com เรามุ่งมั่นสร้างวัฒนธรรมด้านความปลอดภัยในการบิน หนึ่งในความเสี่ยงที่มักถูกประเมินต่ำกว่าความเป็นจริงก็คือ ความเหน็ดเหนื่อยล้า (Fatigue) ซึ่งถูกระบุว่าเป็นปัจจัยสำคัญที่ก่อให้เกิดเหตุการณ์และอุบัติเหตุทางการบินหลายครั้งทั่วโลก การเข้าใจความเสี่ยงคือก้าวแรก — การรายงานคือการกระทำที่ช่วยรักษาชีวิต พื้นฐาน: ความเหน็ดเหนื่อยล้าและความปลอดภัยการบิน อุตสาหกรรมการบินเป็นงานที่มีความเสี่ยงสูงและพึ่งพาประสิทธิภาพของมนุษย์อย่างมาก แตกต่างจากระบบกลไกที่มีความเสถียร ประสิทธิภาพของมนุษย์แปรผันตามปัจจัยต่าง ๆ เช่น การนอนหลับ ภาระงาน ความเครียด และจังหวะชีวภาพ (Circadian Rhythm) ความเหน็ดเหนื่อยล้าส่งผลกระทบต่อทักษะสำคัญของนักบินและพนักงานอำนวยการบิน (Dispatcher): ด้วยเหตุนี้ การจัดการความเหน็ดเหนื่อยล้า (Fatigue Risk Management) จึงกลายเป็นส่วนสำคัญของ ระบบการจัดการความปลอดภัยการบิน (Safety Management System – SMS) 🔗 อ้างอิง: ICAO Fatigue Management Guide for Airline Operators ปัจจัยที่ก่อให้เกิดความเหน็ดเหนื่อยล้า ความเหน็ดเหนื่อยล้าไม่ได้เกิดขึ้นทันที แต่สะสมมาจากหลายปัจจัย ทั้งด้านการปฏิบัติการและปัจจัยส่วนบุคคล เช่น: 🔗 อ้างอิง: FAA Fatigue…
-
การบินในสภาพอากาศ – ตอนที่ 5
ลมเฉือน (Wind Shear) และไมโครบัสต์ (Microburst) เวลานักบินพูดถึงสภาพอากาศที่อันตรายมาก ๆ คำว่า ลมเฉือน มักจะอยู่ในลิสต์เสมอพูดง่าย ๆ ลมเฉือนหมายถึง การเปลี่ยนแปลงของความเร็วลมหรือทิศทางลมอย่างกะทันหัน ในระยะทางสั้น ๆ ไม่ว่าจะเป็นแนวราบหรือแนวดิ่ง ลมเฉือนอาจเกิดขึ้นได้ทุกระดับความสูง แต่พื้นที่ที่อันตรายที่สุดคือ ใกล้พื้นดิน โดยเฉพาะในช่วง การขึ้นบินและการลงจอด สาเหตุของลมเฉือน ลมเฉือนเกิดได้จากหลายสภาพอากาศ เช่น ไมโครบัสต์ – รูปแบบที่อันตรายที่สุด ไมโครบัสต์ (Microburst) คือกระแสลมลงอย่างรุนแรงและเฉพาะที่ ที่พุ่งชนพื้นแล้วแผ่กระจายออกทุกทิศทาง สำหรับเครื่องบินที่อยู่ในแนวร่อนลง (final approach) ลำดับอันตรายคือ: ผลลัพธ์คือเครื่องบินอาจสูญเสียระดับความสูงอย่างรวดเร็ว จนกัปตันแทบไม่มีเวลาแก้ไข บทเรียนจากอดีต – Delta Flight 191 วันที่ 2 สิงหาคม 1985 Delta Air Lines Flight 191 (เครื่อง Lockheed L-1011) ประสบ…
-
การบินในสภาพอากาศ – ตอนที่ ๔
บินปาดหน้าพายุ พายุเขตร้อน (Tropical Cyclone) ไม่ได้เกิดขึ้นโดยบังเอิญ แต่ต้องอาศัยเงื่อนไขหลายอย่างประกอบกัน ได้แก่ พื้นที่ใกล้บ้านเราที่เข้าข่ายสมบูรณ์แบบก็คือ ทะเลฟิลิปปินส์ นั่นเอง พายุที่ก่อตัวตรงนี้มักเคลื่อนที่ไปทางตะวันตกหรือเฉียงตะวันตกเฉียงเหนือ และเมื่อเข้าสู่ปลายฤดูฝนต้นหนาว กระแสลมชั้นบนของโลก (Jet Stream) จะทำให้พายุเบนขึ้นเหนือ เมื่อลมพายุพัดไปถึงละติจูด 30°N ขึ้นไป เส้นทางการเคลื่อนที่จะเปลี่ยนไปทางตะวันออกเฉียงเหนือแทน ทั้งหมดนี้สัมพันธ์กับแรงหมุนของโลก ภูมิศาสตร์ และความกดอากาศโลกที่สลับซับซ้อน ระดับความรุนแรงของพายุ พายุถูกแบ่งระดับตามความเร็วลม (Knots) ได้แก่: ฝั่งอเมริกายังแบ่ง Hurricane ย่อยออกเป็น 5 ระดับ โดย Category 5 คือรุนแรงที่สุด เทียบได้กับ Super Typhoon ของฝั่งเอเชีย นักบินกับการวางแผนเลี่ยงพายุ สิ่งที่เกี่ยวข้องกับการบินคือ การวางเส้นทางและเชื้อเพลิง เมื่อมีรายงานพายุเกิดขึ้นระหว่างเส้นทางหรือที่สนามบินปลายทาง นักบินและฝ่ายวางแผนการบิน (Flight Operations) จะดูข้อมูลที่อัปเดตตลอดเวลา เช่น หากพายุเคลื่อนตัวช้ากว่าเดิมหรือมีทิศทางเปลี่ยนไป การบินก็ต้องปรับเส้นทางทันที ตัวอย่างเช่น เส้นทางบินปกติจากญี่ปุ่นลงไทย มักผ่านทางตอนใต้ของเกาะคิวชู ผ่านโอกินาวา…
-
การบินในสภาพอากาศ – ตอนที่ ๓
ตอนกลางวัน เราสามารถมองเห็นไกลสุดสายตาได้ หากท้องฟ้าโปร่งใส แต่ถ้ามีเมฆแผ่นใหญ่บดบัง ก็จะเห็นเป็นฝ้าขาว ๆ เต็มไปหมด พอตกกลางคืน ความท้าทายจะยิ่งเพิ่มขึ้น นักบินต้องระมัดระวังมากขึ้น โดยเฉพาะในช่วงฤดูมรสุม อุปกรณ์สำคัญที่จะช่วยเป็นเหมือน “ดวงตาคู่ที่สอง” ของนักบินก็คือ เครื่องตรวจอากาศประจำเครื่องบิน – Airborne Weather Radar ตามกฎหมายอากาศยานสากล เครื่องบินพาณิชย์ทุกลำที่บินในเส้นทางที่อาจมีอากาศเลวร้าย ต้องติดตั้งและใช้งาน Weather Radar ได้สมบูรณ์ ไม่เช่นนั้นจะไม่สามารถบินได้ ปกติพวกนักบินจะเรียกสั้น ๆ ว่า “Weather Radar” แต่ผมเติมคำว่า Airborne เพื่อแยกออกจาก Ground Wx Radar ที่ติดตั้งอยู่กับสถานีภาคพื้น (ซึ่งสนามบินสุวรรณภูมิก็กำลังจะมีการติดตั้ง ถือเป็นข่าวดีมาก ๆ) หลักการทำงานของ Weather Radar Weather Radar จะใช้การส่งคลื่นออกไป แล้ววัดการสะท้อนกลับมา แสดงผลเป็น สีต่าง ๆ ตามความรุนแรงของอนุภาคในอากาศ ได้แก่ ทั้งหมดนี้จะแสดงผลบนจอ Navigation…
-
ว่าด้วยเรื่องสภาพอากาศ ตอนที่ 2
เริ่มกันด้วยเรื่องใกล้ตัวที่สุดสำหรับผู้โดยสาร เวลานั่งเครื่องบิน หลายคนมักจะตัดสินว่านักบิน “เก่งหรือไม่เก่ง” จากการแตะพื้นของเครื่องบินว่า นุ่มนวลหรือกระแทกแรง ใช่ไหมครับ? ความจริงแล้ว นักบินทุกคนก็อยากจะบังคับให้เครื่องบินแตะผิวรันเวย์อย่าง นิ่มนวลที่สุด อยู่แล้ว แต่ใช่ว่าทุกครั้งจะทำได้ตามใจ เพราะบางสถานการณ์ “การแตะพื้นแบบหนึบ ๆ” หรือที่เราเรียกว่า Firm Landing คือสิ่งจำเป็นเพื่อความปลอดภัย เวลาลงแบบนี้ ผู้โดยสารอาจจะมีอาการ “เงิบ” หรือ “เหวอ” อยู่บ้าง บางท่านอาจส่ายหัวแล้วทำหน้าบูดใส่ลูกเรือ แต่จริง ๆ แล้ว นักบินตั้งใจทำครับ ไม่ใช่เพราะบินพลาด ทำไมต้อง Firm Landing? การลงแบบ “หนึบ” จะถูกเลือกใช้เมื่อสนามบินหรือสภาพอากาศไม่ปกติ เช่น ทั้งหมดนี้คือสถานการณ์ที่ Firm Landing เป็นทางเลือกที่ปลอดภัยที่สุด เพราะการแตะพื้นแบบหนึบจะทำให้ ล้อสัมผัสรันเวย์ได้แน่นขึ้น ส่งผลให้ระบบเบรกทำงานได้มีประสิทธิภาพ ใช้ระยะทางน้อยลง และควบคุมเครื่องให้อยู่ในสภาพปลอดภัยได้เร็วขึ้น Braking Action – ค่าที่บอกว่าสนาม “ลื่น” แค่ไหน การบินมีคำศัพท์เฉพาะอีกคำคือ Braking…
-
การบินในสภาพอากาศ ตอนที่ 1
เมื่อพูดถึง “สภาพอากาศกับการบิน” หลายคนคงเคยได้ยินข่าวเครื่องบินประสบอุบัติเหตุเนื่องจากสภาพอากาศเลวร้ายอยู่บ่อยครั้ง จนทำให้เกิดความรู้สึกกังวลว่า“ช่วงนี้เครื่องบินตกบ่อยจัง” แต่ในมุมมองของนักบิน เวลาที่เราได้ยินข่าวลักษณะนี้ สิ่งแรกที่เราคิดไม่ใช่ความกลัว แต่คือ การให้ความสนใจและเรียนรู้จากเหตุการณ์นั้น ๆ เพื่อหาคำตอบว่าเกิดอะไรขึ้น และจะป้องกันไม่ให้ซ้ำรอยได้อย่างไร ในวิชาชีพการบิน เรามีมารยาทและคติว่า“ผู้ที่ประสบอุบัติเหตุ คือลูกศิษย์ที่มาสอนเรา”เพราะเหตุการณ์เหล่านี้คือบทเรียนสำคัญ ที่คอยเตือนใจให้นักบินทุกคนตระหนัก และใช้เหตุการณ์จริงเป็นกรณีศึกษาในการป้องกันอุบัติเหตุในอนาคต หากมีการยกตัวอย่างเหตุการณ์หรืออุบัติเหตุในบทความนี้ ผมขอเรียนว่าไม่มีเจตนาลบหลู่บุคคล สายการบิน หรือองค์กรใด ๆ ทั้งสิ้น จุดประสงค์มีเพียงการแบ่งปันความรู้และสร้างความเข้าใจให้กับผู้อ่านครับ นักบินกับการเรียนรู้เรื่อง “ดิน ฟ้า อากาศ” ผมยังจำได้ดี ตั้งแต่สมัยเป็นนักเรียนการบินที่ศูนย์ฝึกการบินพลเรือน หัวหิน (ปี พ.ศ. 2536) ครูการบินทุกท่านมักจะย้ำกับพวกเราว่า “คุณจะเป็นนักบิน ต้องเรียนรู้เรื่องดิน ฟ้า อากาศ (Meteorology) ให้ได้ใกล้เคียงกับนักอุตุนิยมวิทยา (Meteorologist)” จนถึงวันนี้ เวลาก็ผ่านมากว่า 20 ปีแล้วที่ผมทำงานเป็นนักบินของการบินไทย คำสอนนั้นก็ยังคงเป็นความจริงเสมอมา (ขออนุญาตโม้นิดหนึ่ง ตอนเรียนผมสอบวิชา MET ได้ 97/100 ครับ 😊) แม้นักบินจะไม่ได้เรียนเชิงลึกเท่ากับนักอุตุนิยมวิทยา…
-
🇹🇭 Runway Incursion – ความเสี่ยงบนทางวิ่ง
🔹 Runway Incursion คืออะไร Runway Incursion หมายถึง เหตุการณ์ที่มีบุคคล ยานพาหนะ หรืออากาศยาน เข้าไปอยู่ในพื้นที่รันเวย์โดยไม่ได้รับอนุญาต หรือในเวลาที่ไม่ควรอยู่ ซึ่งอาจนำไปสู่การชนกัน (Collision) หรืออุบัติเหตุร้ายแรงได้ 🔹 ตัวอย่างสถานการณ์ 🔹 ระดับความรุนแรง (ICAO Categorization) 🔹 วิธีการป้องกัน 🔹 ทำไมเรื่องนี้สำคัญ สถิติของ ICAO และ FAA ระบุว่า Runway Incursion เป็นหนึ่งในสาเหตุหลักของ Runway Collision และ Accident on Takeoff/Landing ดังนั้น นักบิน เจ้าหน้าที่ภาคพื้น และหอบังคับการบิน ต้องร่วมมือกันเพื่อลดโอกาสเกิดเหตุ 🇬🇧 Runway Incursion – Safety on the Runway 🔹 What is…
-
✈️ Pushback and Apron Operations
Ground Operations Explained – Part 2 When passengers board an aircraft and the cabin doors close, the flight is only at the very beginning of its journey. Before the airplane can taxi to the runway, one important step usually comes first: pushback. 🔹 What is Pushback? Pushback is the procedure of moving an aircraft backwards,…
-
Taxi และ Taxiway: เส้นทางสู่รันเวย์ของเครื่องบิน
เมื่อผู้โดยสารนั่งประจำที่แล้วและเครื่องบินกำลังจะเริ่มออกเดินทาง สิ่งแรกที่เครื่องบินทำไม่ใช่การวิ่งขึ้นทันที แต่คือการ Taxi หรือการเคลื่อนที่ด้วยกำลังเครื่องยนต์ไปตามเส้นทางที่เรียกว่า Taxiway (ทางขับ) เพื่อนำเครื่องบินจาก หลุมจอด (Parking Bay) ไปยัง รันเวย์ (Runway) หรือในทางกลับกันหลังจากลงจอด 🚦 Taxiway คืออะไร? 🛫 การควบคุมบนพื้นดิน: Ground Control ก่อนเครื่องบินจะเคลื่อนที่ นักบินต้องขออนุญาตจาก หอบังคับการบิน โดยปกติจะมีการแบ่งหน้าที่ดังนี้: ตัวอย่างเช่น ที่สนามบินสุวรรณภูมิ ไม่มี Apron Control แยกออกมา ใช้ Ground เพียงความถี่เดียว 🗺️ การทำงานจริง: จากหลุมจอดสู่รันเวย์ 🛬 ในสนามบินขนาดเล็ก สำหรับสนามบินภูมิภาคหรือสนามบินขนาดเล็ก มักใช้เพียง Tower Frequency เพียงความถี่เดียว นักบินจะติดต่อ Tower ตั้งแต่ก่อน Taxi ออกไปจนถึง Takeoff รวมถึงตอนกลับมาลงจอดและ Taxi เข้าไปจอด ✅…