Introduction
Aircraft come in many forms, designed for different missions—from carrying passengers across continents to conducting aerial firefighting or training new pilots. Understanding how aircraft are classified helps us appreciate the diversity of aviation technology and operations.
เครื่องบินมีหลากหลายรูปแบบ ถูกออกแบบมาเพื่อภารกิจต่าง ๆ ตั้งแต่ขนส่งผู้โดยสารข้ามทวีป ไปจนถึงดับเพลิงทางอากาศหรือฝึกนักบิน การเข้าใจการแบ่งประเภทของเครื่องบินช่วยให้เราเห็นภาพความหลากหลายของเทคโนโลยีและการดำเนินงานด้านการบินได้ชัดเจนขึ้น
1. Classification by Role / Mission
Aircraft are often grouped based on their intended use or mission.
เครื่องบินมักถูกจัดกลุ่มตามวัตถุประสงค์การใช้งาน ดังนี้
- Commercial Airliners (เครื่องบินพาณิชย์ผู้โดยสาร): Used by airlines to carry passengers, e.g., Airbus A320 family and Boeing 737 family.
🔗 Airbus A320neo Family | Boeing 737 MAX - Cargo Aircraft (เครื่องบินบรรทุกสินค้า): Designed or converted for freight, such as Boeing 747-8F, ATR 72F, or Airbus A350F.
🔗 ATR 72-600F - Regional Aircraft (เครื่องบินโดยสารภูมิภาค): For short-haul routes, e.g., ATR 72, De Havilland Dash 8 Q400, Embraer E175.
🔗 De Havilland Dash 8 Q400 - Business Jets (เจ็ทธุรกิจ/ส่วนตัว): For corporate or private travel, e.g., Gulfstream G700, Cessna Citation Longitude, Pilatus PC-12.
🔗 Pilatus PC-12 NGX - General Aviation (การบินทั่วไป): Includes training, leisure, and personal aircraft, such as the Cessna 172 Skyhawk.
🔗 Cessna 172 Skyhawk - Rotorcraft (เฮลิคอปเตอร์): Vertical take-off and landing, e.g., Sikorsky S-92 and Airbus H145.
🔗 Sikorsky S-92 - Military and Special Mission Aircraft (เครื่องบินทางทหาร/ภารกิจพิเศษ): Include fighters, transporters, and UAVs such as Lockheed Martin F-35 or MQ-9 Reaper.
🔗 MQ-9 Reaper
2. Classification by Propulsion System
การจำแนกตามระบบขับเคลื่อนของเครื่องบิน
- Piston Engine Aircraft (เครื่องยนต์ลูกสูบ): Small, simple, used in training or general aviation. Example: Cessna 172.
- Turboprop (เทอร์โบพร็อพ): Jet-powered propeller aircraft efficient for regional routes. Example: ATR 72, Dash 8 Q400.
- Turbofan / Turbojet (เทอร์โบแฟน/เทอร์โบเจ็ท): Common in large commercial airliners, e.g., Boeing 777, Airbus A350.
- Electric / Hybrid-Electric Aircraft (เครื่องบินไฟฟ้า/ไฮบริด): Emerging class focused on sustainability, such as Pipistrel Velis Electro.
- VTOL / Tiltrotor (ขึ้นลงแนวดิ่ง): Combination of rotor and fixed-wing performance, e.g., V-22 Osprey.
🔗 Pipistrel Velis Electro | V-22 Osprey
3. Classification by Size and Weight Category
เครื่องบินยังแบ่งตามขนาดและน้ำหนักได้อีกด้วย เช่น
- Light Aircraft (เครื่องบินขนาดเบา): น้ำหนักน้อยกว่า 5,700 กิโลกรัม ใช้สำหรับฝึกหรือบินส่วนบุคคล
- Commuter Category: เครื่องบินโดยสารขนาดเล็ก (ไม่เกิน 19 ที่นั่ง) เช่น Beechcraft 1900D
- Transport Category (เครื่องบินพาณิชย์ขนาดใหญ่): มีความซับซ้อนและระบบความปลอดภัยสูง เช่น Boeing 787, Airbus A350
🔗 FAA Aircraft Certification Categories
4. Classification by Wing and Structure
การแบ่งตามรูปแบบโครงสร้างและลักษณะปีก
- Fixed-Wing (ปีกตาย): ปีกติดกับลำตัว ใช้การเคลื่อนที่ไปข้างหน้าเพื่อสร้างแรงยก
- Rotary-Wing (ปีกหมุน): ใช้ใบพัดหมุนสร้างแรงยก เช่น เฮลิคอปเตอร์
- Hybrid / Tiltrotor (ไฮบริดหรือทิลต์โรเตอร์): สามารถเปลี่ยนระหว่างโหมดปีกหมุนและปีกตายได้ เช่น V-22 Osprey
🔗 ICAO Aircraft Type Designators (Doc 8643)
5. Certification & Legal Categories (หมวดการรับรองตามกฎระเบียบ)
The FAA and EASA define certification categories for safety and design standards:
FAA และ EASA แบ่งหมวดหมู่การรับรองเครื่องบิน เช่น
- Normal, Utility, Acrobatic Category – สำหรับเครื่องบินเล็ก (Part 23)
- Commuter Category – สำหรับเครื่องบินโดยสารไม่เกิน 19 ที่นั่ง
- Transport Category – สำหรับเครื่องบินพาณิชย์ขนาดใหญ่ (Part 25)
- Special Category – เช่น Experimental หรือ Light Sport Aircraft
Summary Table / ตัวอย่างสรุป
| ประเภท (Category) | ตัวอย่างเครื่องบิน | ผู้ผลิต (Manufacturer) | ระบบขับเคลื่อน | บทบาทหลัก |
|---|---|---|---|---|
| Airliner | A320, B737 | Airbus, Boeing | Turbofan | Passenger |
| Cargo | B747-8F, ATR72F | Boeing, ATR | Turbofan/Turboprop | Freighter |
| Regional | Dash 8, E175 | De Havilland, Embraer | Turboprop/Jet | Short-haul |
| Business | PC-12, Gulfstream G700 | Pilatus, Gulfstream | Turboprop/Jet | Executive |
| General Aviation | C172, Diamond DA40 | Cessna, Diamond | Piston | Training |
| Helicopter | S-92, H145 | Sikorsky, Airbus | Turboshaft | Utility/Rescue |
| Military / UAV | F-35, MQ-9 | Lockheed, GA-ASI | Jet/Turboprop | Defense |
References / แหล่งอ้างอิง
- ICAO Doc 8643 – Aircraft Type Designators
- FAA – Aircraft Certification Categories
- EASA – Aircraft Products & Categories
- Airbus – A320 Family
- Boeing – 737 MAX
- ATR – ATR 72-600F
- De Havilland Canada – Dash 8 Q400
- Pilatus – PC-12 NGX
- Cessna – 172 Skyhawk
- Lockheed Martin – S-92
- General Atomics – MQ-9 Reaper
