ใบอนุญาตนักบิน (Pilot Licence) ประเภทและรายละเอียดในแต่ละภูมิภาค: ไทย (CAAT), FAA, EASA

August 31, 2025

เส้นทางการเป็นนักบินที่ได้รับใบอนุญาตอย่างเป็นทางการ (certificated pilot) ทั่วโลก มีขั้นตอนคล้ายกัน คือ เริ่มจากการเรียนการบินพื้นฐาน → ได้ใบอนุญาต Private/Commercial → สะสมประสบการณ์ → สอบ/ฝึกจนได้ Airline Transport Licence แต่รายละเอียดปลีกย่อย เช่น อายุขั้นต่ำ จำนวนชั่วโมงบิน การตรวจแพทย์ ระบบการอบรม และการแปลงใบอนุญาต (conversion/validation) จะแตกต่างกันไปตามหน่วยงานกำกับดูแล
บทความนี้จะเปรียบเทียบ ประเทศไทย (CAAT), สหรัฐอเมริกา (FAA) และ ยุโรป (EASA / Part-FCL)

คำศัพท์พื้นฐาน

PPL — Private Pilot Licence (บินส่วนบุคคล ไม่ได้บินหารายได้)
CPL — Commercial Pilot Licence (บินหารายได้ เช่น นักบินรับจ้าง/พาณิชย์)
ATPL — Airline Transport Pilot Licence (สูงสุด ใช้เป็นกัปตันสายการบิน)
IR — Instrument Rating (บินโดยใช้อุปกรณ์ ช่วงสภาพอากาศเลวร้าย/บิน IFR)
ME/SE — Multi-engine / Single-engine (การรับรองเครื่องยนต์หลายตัว/เครื่องยนต์เดียว)
Type Rating — การอบรมเฉพาะแบบเครื่องบินขนาดใหญ่หรือซับซ้อน เช่น Boeing 737, Airbus A320
Part-FCL — ระเบียบการออกใบอนุญาตนักบินของ EASA (ยุโรป)
ICAO baseline — มาตรฐานขั้นต่ำที่กำหนดโดย ICAO Annex 1

1) ประเภทใบอนุญาตหลัก (ที่ทุกระบบมีเหมือนกัน)

Student Pilot / นักบินฝึกหัด — เริ่มฝึกและบินเดี่ยวครั้งแรก (Solo) ภายใต้การดูแล
PPL — บินเพื่อการส่วนตัว พาผู้โดยสารได้ แต่ไม่หารายได้
CPL — ใช้บินหารายได้ รับเงินค่าบริการได้
ATPL — ใบอนุญาตระดับสูงสุด ใช้เป็นกัปตันของสายการบิน

2) อายุขั้นต่ำ ชั่วโมงบิน และการสอบ

FAA (สหรัฐอเมริกา)

PPL: อายุขั้นต่ำ 17 ปี (Solo ได้ตั้งแต่อายุ 16 ปี)
CPL: อายุขั้นต่ำ 18 ปี ต้องมีชั่วโมงบิน ~250 ชั่วโมง (ภายใต้ FAR Part 61; ถ้าเรียน Part 141 ใช้ชั่วโมงต่ำกว่าได้)
ATPL (ATP): อายุขั้นต่ำ 23 ปี ต้องมีชั่วโมงบิน 1,500 ชั่วโมง (แต่มี Restricted ATP (R-ATP) ลดเหลือ ~1,000–1,250 ชั่วโมง สำหรับนักบินทหารหรือนักศึกษาที่เรียนการบินในมหาวิทยาลัยที่ได้รับการรับรอง)

EASA (ยุโรป – Part-FCL)

PPL(A): อายุขั้นต่ำ 17 ปี
CPL(A): อายุขั้นต่ำ 18 ปี
ATPL(A): อายุขั้นต่ำ 21 ปี ต้องมี 1,500 ชั่วโมงบิน (คล้าย ICAO)
- EASA แบ่งการเรียนเป็น 2 แบบ: Integrated (เรียนต่อเนื่องรวดเดียว) และ Modular (เรียนทีละขั้น)

Thailand (CAAT)

กำหนดอายุตาม ICAO ใกล้เคียงกับ EASA (PPL ~17, CPL ~18, ATPL ~21)
ชั่วโมงบินและเนื้อหาหลักสูตรใกล้เคียง ICAO/EASA
ต้องเป็นไปตาม กฎ Personnel Licensing ของ CAAT

สรุป: จุดต่างที่เห็นชัดคือ FAA มี R-ATP ลดชั่วโมงบิน และ EASA มี Integrated Course ที่ยืดหยุ่นโครงสร้างหลักสูตร

3) การตรวจสุขภาพการบิน (Medical Certificate)

FAA: มี 3 ระดับ — First, Second, Third class
- ATPL ใช้ First Class, CPL ใช้ Second Class, PPL ใช้ Third Class (มี BasicMed ทางเลือกในบางกรณี)
EASA: มี Class 1 (ใช้กับ CPL/ATPL) และ Class 2 (ใช้กับ PPL)
Thailand (CAAT): ใช้ Class 1 และ Class 2 เช่นเดียวกัน ตรวจโดย AME ที่ได้รับอนุมัติจาก CAAT

4) Ratings และ Type Rating

IR (Instrument Rating) — จำเป็นสำหรับการบิน IFR และการบินพาณิชย์
Multi-Engine (ME) — สำหรับเครื่องหลายเครื่องยนต์
Type Rating — สำหรับเครื่องบินขนาดใหญ่หรือซับซ้อน เช่น B737, A320
- EASA: มีกำหนดรายละเอียดมาตรฐานสูง
- FAA: ต้องสอบและอบรมเฉพาะแบบ
- CAAT: ใช้แนวทาง ICAO กำหนด Type Rating เช่นเดียวกัน

5) การสอบและมาตรฐาน

FAA: ใช้ Airman Certification Standards (ACS) กำหนดการสอบภาคทฤษฎีและปฏิบัติ, โรงเรียนฝึกมีทั้ง Part 61 (ยืดหยุ่น) และ Part 141 (โครงสร้างชัดเจน)
EASA: Part-FCL กำหนดวิชาเรียน, ชั่วโมงบิน และการสอบอย่างละเอียด ทั้ง Integrated/Modular
Thailand (CAAT): อ้างอิง ICAO และออกระเบียบ Personnel Licensing ของตัวเอง

6) การแปลงใบอนุญาต (Conversion / Validation)

FAA ↔ EASA: มี Annex/Agreement ที่อนุญาตให้แปลงบางสิทธิ์ (แต่ต้องสอบ/ตรวจเพิ่ม เช่น English proficiency, Skill test)
Thailand (CAAT): สามารถแปลงจากใบอนุญาต ICAO ประเทศอื่น แต่ต้องสอบ/ตรวจตามที่ CAAT กำหนด

7) ผลกระทบต่อการเรียนและการทำงาน

FAA: มักใช้เส้นทาง Modular + เป็นครูการบิน (CFI) เพื่อสะสมชั่วโมงให้ครบ 1,500
EASA: ใช้ Integrated Course + Airline Cadet Program → สามารถทำ Frozen ATPL ได้เร็วกว่า
Thailand: ใกล้เคียง EASA/ICAO โดยตรง

8) Checklist ก่อนเริ่มเรียนการบิน

ต้องการเริ่มจาก PPL → CPL → ATPL หรือเส้นทางอื่น
จะเรียนในระบบ FAA, EASA, หรือ CAAT (ส่งผลต่อการแปลงใบอนุญาตในอนาคต)
ตรวจสอบ Medical Class 1 ก่อนเข้าเรียน
เลือกเส้นทางเรียน: Integrated vs Modular / สะสมชั่วโมง
วางแผนเผื่อการ Conversion หากตั้งใจทำงานต่างประเทศ

9) เอกสารทางการสำหรับอ้างอิง

FAA: FAA Airman Certification Standards, Become a Pilot
EASA: Easy Access Rules for Part-FCL
CAAT: กฎ Personnel Licensing ของ CAAT

10) แนวโน้มในอนาคต

หลายหน่วยงานเริ่มปรับเข้าสู่ Competency-Based Training (CBTA)
การใช้ R-ATP, Integrated Course และการปรับวิชา/ข้อสอบยังมีการอัปเดตตลอด
นักเรียนการบินควร ตรวจสอบกฎล่าสุดจาก FAA, EASA, และ CAAT ก่อนตัดสินใจเรียน

Pilot licences around the world — types, ratings and how Thailand / FAA / EASA compare

Becoming a certificated pilot follows the same broad stages worldwide (learn basic flying → earn a Private/Commercial licence → gain experience → qualify for an Airline Transport licence), but the details — names, age and flight-hour minima, medical classes, how ratings and type ratings are handled, and how certificates convert between authorities — vary by regulator. Below is a practical, reference-style overview comparing Thailand (CAAT), the United States (FAA) and Europe (EASA / Part-FCL). Where helpful I note common ratings and real-world differences you’ll see when moving between systems.

Quick glossary (terms used below)

PPL — Private Pilot Licence (recreational + non-commercial privileges).
CPL — Commercial Pilot Licence (can be paid for flying).
ATPL — Airline Transport Pilot Licence (captain/airline pilot privileges).
IR — Instrument Rating (flight by reference to instruments / in IMC).
ME/SE — Multi-engine / Single-engine class or category endorsements.
Type rating — Specific aircraft model endorsement required for large/complex types.
Part-FCL — EASA’s Flight Crew Licensing rules.
ICAO baseline — Most national systems follow ICAO Annex 1 as the common baseline, but local detail differs.

1) Core licence types (common across all three systems)

All three systems recognize the basic progression:

Student pilot / basic training — initial instruction and solo privileges under supervision (names vary).
Private Pilot (PPL / PPL(A)) — fly for pleasure and carry passengers, not for hire.
Commercial Pilot (CPL / CPL(A)) — authorised to be paid for certain operations.
Airline Transport Pilot (ATPL / ATPL(A)) — the highest licence; required to act as Pilot In Command (PIC) of large transport aeroplanes.

These broad categories are reflected in FAA, EASA (Part-FCL) and Thailand’s CAAT regulations (Thailand implements ICAO-based licensing in its Personnel Licensing regulations). Federal Aviation Administration EASA Caatuat

2) Minimum ages, exams and flight-hour floors — headline differences

FAA (United States)

PPL: minimum age 17 (solo at 16 for some categories); knowledge and practical tests required.
CPL: minimum age 18; flight hours requirement under FARs (typically ~250 hours for FAR Part 61; Part 141 schools can have different structured minima).
ATPL (ATP): minimum age 23 to hold an unrestricted ATP certificate; 1,500 flight hours is the standard aeronautical experience requirement (with limited pathways such as the restricted ATP (R-ATP) for collegiate grads and military pilots that reduce hours). FAA issues certificates called airman certificates. Federal Aviation Administration+1

EASA (Europe — Part-FCL)

PPL(A): minimum age typically 17.
CPL(A): typically minimum age 18; ATPL(A): minimum age 21 to hold a frozen ATPL (the theory can be completed earlier) and 21–24 for certain privileges; 1,500 hours is the standard requirement for an ATPL (ICAO baseline). EASA Part-FCL is prescriptive about theory syllabi, skill tests, and the content of modular vs integrated courses (Integrated courses typically allow lower hour totals before ATPL theory completion). EASA+1

Thailand (CAAT)

Thailand follows ICAO-aligned personnel licensing. Minimum ages often mirror ICAO/EASA norms (e.g., PPL ~17, CPL ~18, ATPL ~21), and Thailand’s CAAT publishes national Personnel Licensing Regulations and specific requirements such as medical certificate classes and training/check standards. Local training schools publish course prerequisites (medical, education, minimum flight hours where applicable). For precise regulatory text see CAAT’s pilot licence regulation documents. Caatuat Civil Aviation Authority of Thailand

Bottom line: the big numeric difference you’ll see in practice is FAA’s pathways and R-ATP options (U.S. education programs can reduce the ATP hour requirement for some graduates) and differences in how integrated vs modular courses are treated under EASA Part-FCL. Federal Aviation Administration EASA

3) Medical certification

FAA uses First, Second, Third class medical certificates. ATP requires a first-class medical for exercise of ATPL pilot-in-command privileges; CPL typically needs a second class (or first), PPL a third class. There are special rules for exercising privileges (e.g., recent flight experience, BasicMed programs). Federal Aviation Administration
EASA uses a Class 1 (ATPL/CPL), Class 2 (PPL) medical standard, assessed by authorised aeromedical examiners according to EASA guidance; periodicity depends on age and licence class. EASA
Thailand (CAAT) requires national aeromedical checks — typically aligned with ICAO standards (Class 1, Class 2) and performed at CAAT-approved AMEs/medical centres. Check CAAT official material for precise exam centres, forms and validity durations. Caatuat Civil Aviation Authority of Thailand

4) Ratings, endorsements and type ratings — how each regulator handles them

Instrument Rating (IR): available under FAA, EASA Part-FCL and CAAT. IR is often mandatory for commercial operations and for instrument flight rules (IFR) privileges.
Multi-Engine (ME): class/rating that allows multi-engine aeroplane operations.
Type Ratings: required for large/complex certified transport types (e.g., Boeing 737, A320). Under EASA, type-ratings are tightly regulated with standardised training and checking syllabi (Part-FCL + associated AMC/GM). FAA also requires type ratings for large transport category airplanes and has defined training/check processes. Thailand requires type ratings under CAAT for types operated by Thai carriers, following ICAO principles. EASA Federal Aviation Administration Caatuat

5) Syllabi, testing and standards — who defines the content?

FAA: issues Airman Certification Standards (ACS) for practical tests and knowledge test curricula; practical tests (oral/flight) are administered by FAA-designated examiners or CFIs depending on the certificate. The FAA allows modular training and has multiple regulatory paths (Part 61 and Part 141). Federal Aviation Administration+1
EASA: Part-FCL contains standardized knowledge and skill requirements; EASA’s Easy-Access Part-FCL and Acceptable Means of Compliance (AMC) document the exact syllabi and pass standards. Integrated vs modular courses are both defined. EASA
CAAT/Thailand: CAAT issues national personnel licensing regulations (Personnel Licensing Part) and detailed requirements (flight tests, examiner standards). Many Thai training organisations follow the CAAT syllabi which reflect ICAO/EASA-style structure. For exact wording consult CAAT regulatory pages or the specific CAAT Personnel Licensing Regulation documents. Caatuat Civil Aviation Authority of Thailand

6) Converting licences between jurisdictions (validation, conversion, bilateral arrangements)

FAA ↔ EASA: there are formal agreements and annexes that allow for validation or conversion under defined conditions. For example, an EASA CPL/ATPL holder can obtain certain FAA privileges via conversion processes (and vice versa), but additional testing, language demonstration, or flight checks are normally required. The US-EU Annex documents describe equivalence and limitations (e.g., single-pilot single-engine SEP privileges may be reciprocal; type ratings often need separate validation). Federal Aviation Administration EASA
Thailand (CAAT): CAAT will validate or convert foreign licences per national rules and any applicable bilateral agreements. Holders of ICAO-compliant licences often have clear pathways to convert, but expect checks, exams, and possible additional training to meet CAAT standards. Always consult CAAT guidance for current bilateral arrangements. Caatuat Civil Aviation Authority of Thailand

7) Practical implications for trainees and airlines

Training route choice matters: integrated long-course programmes (common in EASA systems) give a structured pipeline to ATPL theory and CPL/ATPL privileges; FAA routes are often modular with flexibility (flight instructor route to build hours is common). R-ATP and similar reduced-hours schemes exist under FAA for graduates of approved degree programs. Federal Aviation Administration Fly Elite
Cost & time: broadly similar large costs everywhere; actual hours to reach a remunerated job depend on the pathway (e.g., building 1,500 hours for FAA ATP vs using R-ATP or airline cadet programs).
Employment mobility: pilots moving between jurisdictions should plan for conversion checks, possible additional training (especially type ratings), and sometimes re-medical exams.

8) Short checklist — “what to check” if you’re starting pilot training

Which licence do you want first? (PPL → IR → CPL → ATPL)
Which regulatory system will you train under? (FAA, EASA/Part-FCL, CAAT) — this affects course structure and future employability in certain regions.
Medical eligibility: book an AME exam early (Class 1 for career track).
Hours & pathway: do you plan modular training + instructing, or integrated cadet route? Check R-ATP / reduced ATPL pathways if considering the U.S. later.
Conversion needs: if you might work for airlines outside the country you train in, check bilateral conversion rules and type-rating requirements. Federal Aviation Administration+1

9) Where to read the official rules (authoritative starting points)

FAA (USA) — FAA “Become a Pilot”, Airman Certification Standards and ATP pages. Federal Aviation Administration+1
EASA (Europe) — Easy Access Rules for Part-FCL (EASA website) and AMC/GM documents. EASA+1
CAAT (Thailand) — CAAT personnel licensing regulations and official CAAT publications (Personnel Licensing / AICs). For national procedural details consult the CAAT website and the specific Personnel Licensing regulation documents. Caatuat Civil Aviation Authority of Thailand

10) Final notes — trends and what’s changing

Regulators regularly update syllabi, medical standards, and cadet/ATP pathways (e.g., special R-ATP pathways, competency-based training initiatives). If you intend to train now and work internationally, always confirm the exact, current regulatory texts on the regulator’s official site before committing — especially for ATP experience minima, medical validity intervals, and conversion rules. (See FAA, EASA and CAAT pages linked above.) Federal Aviation Administration EASA Caatuat